Menüye Dön
Yaşama dair birçok alanda önemi büyük olan, 21.yy yetkinliklerinin belki de tamamının gelişimine güçlü bir temel oluşturmaya muktedir bir konu ile bir aradayız. NLP (Neuro Linguistic Programming) terminolojisinde “Mantıksal Seviyeler” olarak yer bulan, kurduğumuz ilişkilerde; özellikle kendimizle kurduğumuz ilişkiden başlamak üzere özel ve iş hayatımızdaki pek çok mevzuda önemli bir çözülme noktası sunan bu konu, zihin işleyiş süreçlerinin de önemli bir bölümünü oluşturuyor.
Yapılan çalışmalar, yaşanan bir durumun:
- Çevre Boyutu
- Davranış Boyutu
- Yetenek Boyutu
- İnanç-Değer Boyutu
- Kimlik Boyutu
- Ruhsal Boyut
olmak üzere altı farklı seviyede oluşabildiğini ortaya koyuyor. 1980'de Robert Dilts tarafından resmileştirilen Mantıksal Seviyeler, bu boyutların herhangi birinde gerçekleşen değişimlerin, diğer boyutlarda da büyük etkiye yol açtığını açıklıyor. Etkin bir ‘Değişim’ için en gerekli olan unsur, bu bağlam içinde insanın hangi mantıksal seviyede olduğunun anlaşılmasına olanak sağlıyor. Bunu kendiniz için belirlemeyi başardığınızda, başkalarının mantıksal seviyelerini anlayabilmek de mümkün olmakta.
Peki, bu boyutlar neyi ifade ediyor?
Çevre boyutu ortam ve kişileri kapsıyor. Davranış boyutu sizin seçtiğiniz ve/veya seçmek istediğiniz davranışları, yetenek boyutu beceri ve yapabilirlik alanınızı, değer ve inanç boyutu nedenlerinizi, kimlik boyutu seçilebilir egoyu ve ruhsal boyut ise genellikle anlamlarınızı ifade ediyor. Yaşanılan durumların çözümü, sizin boyutunuzla, durumun gerçekte hangi aşamada olduğunun uyumlu olmasıyla kolaylaşırken, bu iki aşamanın uyumsuzluğu ile de çözülemez hale gelebiliyor.
Diyelim ki yolda yürüyorsunuz ve ayağınız burkuldu. Bu durumda sizin olası tavırlarınızı sıralayalım ve yukarıda saydığımız boyutlarla eşleştirelim:
“Yol ne kadar bozukmuş.” (Çevre Boyutu)
“Yürüyüş için daha rahat bir ayakkabı seçmeliydim.” (Davranış Boyutu)
“Düzgün yürümeyi beceremedim gitti.” (Yetenek Boyutu)
“Ne kadar şanssızım.” (İnanç Boyutu)
“Lanet olsun, kahretsin” (Kimlik Boyutu – sinirli ben)
“Bunun anlamı ne?” “Bu yaşadığım bana ne anlatmaya çalışıyor?” (Ruhsal Boyut)
Yaşadığımız durumu öncelikle bu boyutlardan hangisinde yoğunluklu olarak yaşadığımızı fark etmek o kadar önemli ki. Öyle olmadığında neler olabildiğini yine örnekleyelim:
Ekip arkadaşınız sıklıkla işe geç kaldığında (Davranış Boyutu), işini sevmediğini düşünüyor olabilirsiniz (İnanç Boyutu).
İşvereniniz size “bu iş olmamış” dediğinde (Yetenek Boyutu), yetersizlik hissiniz oluşuyor olabilir (Kimlik Boyutu – yetersiz ben).
Arkadaşınız “kilo mu aldın sen?” dediğinde (Çevre Boyutu), kendinizi çirkin hissediyor olabilirsiniz (Değer Boyutu).
Astlarınız proje teslimatını geciktirdiğinde (Davranış Boyutu), “bunu hak etmiyorum” diye düşünüyor olabilirsiniz (Ruhsal Boyut).
Bu örnekler ne kadar çok var günlük hayatımızda değil mi? “Deprem İstanbul’da oluyor, yardımlar Ankara’ya gidiyor” şeklinde bir durumdan bahsediyoruz sanki.
O zaman lafı fazla uzatmadan buyurunuz yeni farkındalıklara. Sıkıntı mı var, sorun kendinize; içsel yargım (düşünce ve/veya cümlelerim) hangi boyutta gerçekleşiyor? Durumu hangi boyutta yaşıyorsak çözüm de oradan gelecek!
Bu model, belirli bir durumda, farklı mantıksal seviyelerdeki bilgiler arasında ayrımlar yapmayı mümkün kılarak çözümleri kolaylaştırdığı gibi çatışma ortamlarının oluşmasını da engeller. Öte yandan, tüm farklı seviyeleri sorgulamak, olası bir soruna karşı daha bütünsel bir bakış açısı geliştirir. Problemli bir durum analiz edildiğinde bu model bizi problemin bulunduğu seviye veya seviyeleri belirlemeye davet eder.
Yaşanmış bir örnek olarak; Markiz firmasının direktörlerine yeni bir değerlendirme sistemi sunulduğunda, direktörler buna karşı çıktılar ve kendilerinin birinci sınıf denetleyici olduklarını söylediler. Öfkelendiler. Davranışlar düzeyinde empoze edilen değişiklik, onların kimlik düzeylerindeki ‘birinci sınıf denetleyici’ olma yargısıyla uyuşmamıştı. Eğer bu denetleyicilerle önceden bir araştırma veya tartışma toplantısı düzenlenmiş olsaydı bu çatışma olmayacaktı.
Mantıksal seviyeler üzerinde yapacağınız çalışmalar, yaşamınızın alanında daha esnek düşünebilmenizi sağlayacaktır. Olumsuz bir durumla karşılaştığınızda, bu boyutların analizini yaparak, sorunun kaynağını bulabilir, bulgunuzu test edebilir ve değiştirebilirsiniz. Seviyelerin bilgisiyle yaşamınıza baktığınızda, farkındalığınızın bireysel ve organizasyonel olarak genişlediğini görebilirsiniz.
