E-ticaret kanun değişikliği

Fiziken karşılıklı olmaksızın, elektronik ortamda gerçekleştirilen iktisadi ve ticari her türlü faaliyeti içeren elektronik ticaret günümüz ekonomisinde çok önemli bir noktadadır. 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 2014 tarihinden bu zamana kadar teknolojide yaşanan gelişmelerin ve Covid-19 pandemisinin etkisi ile değişim sürecine giren e-ticaret dünyasına yeni iş modelleri ve ürün grupları dâhil olmuştur. Mevzuatta değişikliğe gidilme süreci sayılan bu nedenlerin etkisi ile konuşulmaya başlanmıştır. 

01.07.2022 tarihinde 7416 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaşmıştır. Yeni kanunun teklif gerekçesinde e-ticarette haksız rekabetin ve tekelleşmenin önüne geçilerek pazara yeni aktörlerin girişinin kolaylaştırılması ve pazarın dengeli ve sağlıklı büyümesinin sağlanması amaçlanmıştır. Peki yeni kanun e-ticarete ne gibi değişiklikler getirmektedir madde madde inceleyelim.

• Değişiklik kapsamının dışında kalan sektörler: Kanun 1. maddesinde öncelikli olarak değişikliğin uygulanmayacağı alanları düzenlemiştir. Bu bağlamda seyahat acenteliği, sivil havacılık, bireysel emeklilik, bankacılık, sigortacılık, finansman, sermaye piyasası, ödeme hizmetleri, bahis ve şans oyunları ile elektronik haberleşme alanlarında faaliyet gösteren işletmeler, kanunun uygulanmasında elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcı kabul edilmeyeceğini belirmiştir.

• E-ticaret kavramları değişmekte ve yeni kavramlar eklenmektedir: Yeni kanun ile elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılar "elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı" olarak tanımlanmıştır. İkinci olarak hem e-ticaret pazar yerinde hem de kendine ait e-ticaret ortamında, mal veya hizmetlerin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcılar ise "elektronik ticaret hizmet sağlayıcı" olarak tanımlanmıştır. Kanun, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcının aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret ortamına ilişkin için elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının aracılık hizmetlerini sunduğu elektronik ticaret ortamını "e-ticaret pazar yeri" ve elektronik ticaret faaliyetinde bulunulan internet sitesi, mobil site veya mobil uygulama gibi platformları,"e-ticaret ortamı" olarak tanımlamış ve kanuna eklemiştir. 

• Kargo ve taşımacılık hizmetlerindeki yasaklar: Kanun teklif gerekçesinin 8 (c) bendi kargo ve lojistik hizmetlerinde söz sahibi olmasının diğer işletmelerin rekabet edebilirliğini sekteye uğratması nedeniyle e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıların; aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendisinin e-ticaret hizmet sağlayıcı olarak yaptığı satışlar ve e-ticaret dışındaki satışları hariç eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacağına yönelik hüküm getirmiştir. Ayrıca 6493 sayılı kanun ödeme hizmeti başlıklı 12. maddesi (h) bendi kapsamında kullanılacak araçlar ve elektronik para ihraç edilen kuruluşlar başlıklı 18. maddesinin 5. fıkrası kapsamı dışında kalan araçlarla ilgili hizmetler sunamaz veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerce bu hizmetlerin sunulmasına imkân sağlayamaz. 

• Haksız rekabete ek idari para cezaları: Kanunla, e-ticarette haksız ticaret uygulamasında bulunan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıya, haksız uygulamada bulunulan her bir e-ticaret hizmet sağlayıcı için 10 bin liradan 100 bin liraya kadar idari para cezası düzenlenmiştir. Ek 1. madde ile e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dahil e-ticaret hizmet sağlayıcıyı kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlamak yasaklanmış olup bunu ihlal eden e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıya, her bir e-ticaret hizmet sağlayıcı için 500 bin lira idari para cezası uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

• Net işlem hacmi 10 milyar, 30 milyar ve 60 milyar lira olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılara getirilen yükümlülükler: Kanun’un 8. maddesinde detaylıca düzenlenen e- ticaret hizmet sağlayıcılarına getirilen yükümlülüklerin dikkat çeken unsurlarına bakacak olur isek net işlem hacmi 10 milyar Türk lirasının üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı, e-ticaret hizmet sağlayıcının satışları ve elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına ve bu veriler ile bunlardan elde ettiği işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlamasına teknik imkan sunacaktır. Birden fazla e-ticaret ortamında faaliyet gösterilmesi halinde bu ortamlar arasında erişim imkanı sunulmayacaktır. Net işlem hacmi 30 milyar Türk lirasının üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, e-ticaret hizmet sağlayıcının ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamayacak ve herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamayacaktır. Kanunda belirlenen şartlar çerçevesinde promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânları izleyen takvim yılında sunabilecektir. Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 60 milyar Türk lirasının, iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazar yerlerinde, kredi kartıyla yapılan kredili ödeme işlemleri ile diğer ödeme işlemleri hariç ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ya da 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketlerin, kredi verme işlemleri dahil sundukları her türlü hizmetin gerçekleştirilmesine ilişkin faaliyette bulunmasına imkan sağlayamayacaktır. 

• Hukuka Aykırı İçerikten Sorumluluk: Diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça, aracı hizmet sağlayıcı, hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı konulardan sorumlu olmayacaktır. 

• Ticaret Bakanlığı’na Yetki: Ticaret Bakanlığı, e-ticaretin gelişimini sağlamaya, “etkin ve adil rekabet ortamını korumaya”, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının faaliyetlerine yönelik düzenleme yapmaya ve aracılık sözleşmesinde yer verilmesi zorunlu unsurları belirleme yetkisi verilmiştir. Ayrıca tanımlar kısmında kanunda bakanlık denildiğinde anlaşılacak olan Gümrük Bakanlığını Kanun’dan çıkarılmış sadece Ticaret Bakanlığını bırakmıştır.

• E ticarette devam edebilmek için lisans yenilemesi gereken işletmeler: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar Türk lirasının, iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, faaliyetine devam edebilmek için Ticaret Bakanlığından lisans almak ve lisansını yenilemek zorunda olacaktır. Lisans ücretinin Ek madde 4’te nasıl hesaplanacağı belirtilmiştir. Bu bağlamda e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılardan, bunların e-ticaret pazar yerlerinde bir takvim yılında gerçekleşen net işlem hacimleri oranında tahsil edilecektir. Lisans ücreti, peşin olarak Ticaret Bakanlığınca tahsil edilecektir.

Son olarak altını çizmek gerekir ki kanun 01.01.2023'te yürürlüğe girecektir. E-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, yükümlülüklere 01.01.2024'e kadar uyum sağlayacaktır. Lisans alma yükümlülüğü ise 01.01.2025'te itibaren yerine getirilecektir.

Kanun’un detayları için bkz. https://www5.tbmm.gov.tr/kanunlar/k7416.html

Av. Nedim Korhan Şengün & Av. Çağla Karadağ