Şubesiz Dijital Bankacılık Dönemi Başladı

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“BDDK”) tarafından hazırlanan “Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik” (“Yönetmelik”) 29.12.2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak 01.01.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu düzenleme ile bankacılık sisteminde yeni bir dönemin başladığı rahatlıkla söylenebilecektir.

Yönetmeliğin amacında da belirtildiği üzere, şubesiz dijital bankaların faaliyetleri ile bankacılık faaliyetlerinin finansal teknoloji şirketleri ve diğer işletmelere bir servis modeli olarak sunulabilmesine yönelik usul ve esasların düzenlenmesi hedeflenmiştir. Dolayısıyla, düzenlenen dijital bankacılık sistemi ile fintech şirketlerinin ve diğer işletmelerin müşterilerine sunacağı hizmetlerde çeşitliliğin artacağı, kendilerine yeni bir alan açılacağı anlaşılmaktadır.   

Öncelikle, dijital bankaların mevduat ya da katılım bankası olmalarına göre - ilgili alt düzenlemelerde aksi belirtilmediği sürece- kredi kuruluşlarının gerçekleştirebileceği tüm faaliyetleri yerine getirebileceği düzenlenmiştir. Bu nedenle dijital bankaların, diğer bankaların tabi olduğu yasal mevzuat hükümleri ile mevcut Yönetmelik düzenlemelerine uygun faaliyet göstermesi gerektiği anlaşılmaktadır. 

Yönetmelik incelendiğinde dijital bankaların faaliyetlerine birtakım kısıtlamalar getirildiği görülmektedir. Bu kapsamda;

• Dijital bankaların kredi müşterilerinin yalnızca finansal tüketicilerden ve KOBİ’lerden oluşabileceği düzenlenmiştir. Ancak, Bankacılık Kanunu’nun 48. maddesinde kredi olarak sayılan işlemlerin gerçekleştirilmesi ve diğer bankalara kredi kullandırması gibi durumlar istisna kapsamında sayılarak dijital bankalar tarafından yürütülebilecek faaliyetler arasında yer almaktadır. 
• Dijital bankaların genel müdürlük ve genel müdürlüğe bağlı birimleri dışında hiçbir şekilde teşkilat yapısı kuramayacağı, fiziksel şube açamayacağı belirtilmiştir. Ancak, dijital bankaların şube gibi kullanılmamak kaydıyla, müşteri şikayetlerini incelemek amacıyla fiziksel birimlerin oluşturulmasına imkan verilmiş, üstelik en az bir fiziksel büro oluşturulması zorunlu tutulmuştur.  
• Dijital ortamda gerçekleştirilecek olanlar hariç kiralık kasa ve emanete alma işlemleri ile saklama hizmetleri sunulamayacağı belirtilmiştir.   
• Dijital bankaların müşterilerine kullandırabileceği teminatsız nakdi krediler için sınırlama getirilmiştir. Bu doğrultuda, kredi miktarı (i) müşterinin beyanı ile dijital bankalarca teyit edilen aylık ortalama net gelirinin dört katını veya (ii) müşterinin aylık ortalama net gelirinin tespit edilemediği durumlarda on bin Türk lirasını aşamayacağı düzenlenmiştir. 

Yukarıda belirtilen kısıtlamalarla birlikte, dijital bankaların faaliyet izni alabilmeleri için ödenmesi gereken asgari sermaye tutarı bir milyar Türk Lirası olarak belirlenmiştir. Ancak, dijital bankanın faaliyet izni sürecinde ya da izni almasının akabinde asgari sermaye tutarının ödenmesinden sonra sermayesini iki milyar beş yüz milyon Türk lirasına çıkarması durumunda, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından Yönetmelikte belirtilen kısıtlamaların kısmen uygulanacağı veya tamamen kaldırılacağı yönünde karar verilebileceği de düzenlenmiştir. Bir diğer ibare olan yöneticilerde aranan şartlar incelendiğinde;  yönetici düzeyindeki personelin dijital bankaların iş modelinin yapısına özgü riskleri anlamalarını ve görevlerini yerine getirmelerini sağlayacak yeterli bilgiye ve deneyime sahip olup olmadıkları da dikkate alınması gerektiği vurgulanmış ve dijital bankanın yönetim kurulu üyelerinden en az birinin bilgi sistemleri yönetimi alanında en az on yıl mesleki tecrübeye sahip olması şartı yönetmelikte yer almıştır. 

Yönetmelikte yer alan bir diğer düzenlemenin ise servis modeli bankacılığına ilişkin olduğu anlaşılmaktadır. Bu doğrultuda servis bankalarının tanımı yapılarak servis bankalarının yalnızca yurtiçinde yerleşik ara yüz sağlayıcılara ve yalnızca kendi faaliyet izinleri çerçevesinde servis modeli bankacılığı hizmeti sunulabileceği düzenlenmiştir. Bununla birlikte Yönetmelikte, bankaların ara yüz sağlayıcı olamayacağı ve ara yüz sağlayıcıların müşterileriyle ilişkilerinin içeriğine ilişkin ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir. Aynı hususta, bankaların servis modeli bankacılığı yoluyla ara yüz sağlayıcılara vereceği hizmetler kapsamında ayrıca bir izin almalarına gerek olmadığı ve benzer şekilde, dijital bankacılık hizmeti sunmak isteyen mevcut bankaların aynı tüzel kişilik altında söz konusu faaliyetleri sunması için Yönetmelik kapsamında yeni bir izne tabi olmadıkları belirtilmiştir. Ancak dijital bankacılık hizmeti sunmak isteyen mevcut bankaların şube kapatma işlemlerini BDDK tarafından uygun görülecek bir plan dahilinde gerçekleştirmeleri beklenmektedir. Dolayısıyla Yönetmelik kapsamında bankalar tarafından atılacak adımlarla müşterilere sunulacak hizmet kanallarının değişebileceği görülecektir.   

Neticede teknolojideki gelişmelerin ülkemizdeki finans ve bankacılık sistemlerine doğrudan etkisinin görüldüğü yeni düzenlemelerin uygulamaya koyulmasıyla birlikte kişiler ve kuruluşlar için yeni hareket alanları oluşturulduğunu görmekteyiz. Bu alanda bankalar ve diğer kuruluşlar tarafından atılacak adımların yakın takipçisi olunması gerektiği kanaatindeyiz. 

Av. N. Korhan Şengün & Av. Özge Okay