Menüye Dön
Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı
Merhaba,
Sales Network ailesinin hazırladığı E-Bülten aracılığı ile üçüncü kez bir araya geliyoruz. Bu ayki konumuz Tıkayıcı Uyku Apnesi olacak.
Keyifli okumalar.
İnsan hayatının üçte birini uykuda geçirir. Pek çok yaşamsal faaliyet uyku sırasında düzenlenmekte olup; sağlıklı uyku sağlıklı vücut fonksiyonları için önemlidir. Dinlenme, vücudun yenilenmesi, enerjinin korunması, organlarımızın fizyolojik olarak onarımı uyku sırasında olur. Ayrıca öğrenme, hafıza, entelektüel kapasitenin korunması ile de ilişkilidir. Yine çocuklarda büyüme hormonu salgılanması uyku sırasında olur. Uyku bozuklukları pek çok hastalığı içermekte olup uyku apnesi yalnızca bunlardan bir tanesidir.
Tıkayıcı Uyku Apnesi ve Belirtileri
Apne kelimesi anlamı olarak soluksuz kalmak anlamına gelir. Üst havayolunda daralma oluşturan durumlar genelde altta yatan nedendir. Uyku apnesi olan kişilerde horlama tipik bir bulgudur. Uykuda solunumda durması, kişinin uykuda hava akımının azalması ve kan oksijen seviyesinde düşmeler de horlamaya eşlik edebilir. Gece boğulma hissi ile bir anda uyanma, çarpıntı tariflenebilir. Kişilerde uykuda bölünme, sık tuvalete kalkma ve kalitesiz uyku tipiktir. Sabah baş ağrıları, halsizlik, yorgun uyanma mevcut olabilir. Kişilerin günlük hayatlarında uykulu halde olup, bu durum sosyal hayatını ve günlük aktivitelerini etkileyebilir. Depresyon ve sinirlilik gibi sorunlara yol açabilir. Uykuya eğilim özellikle araç kullanımı vs. gibi dikkat gerektiren durumlarda ciddi kazalara yol açabilir. Genelde yaş, kilo durumu, sigara, alkol kullanımı, bazı ilaçlar da apne oluşumunu kolaylaştıran faktörlerdendir.
Hangi Üst Havayolu Sorunları Tıkayıcı Uyku Apnesine Neden Olur?
Burun eğrilikleri (septum deviasyonu), burun eti büyümeleri (konka hipertrofisi), geniz eti (adenoid vegetasyon) , yumşak damak ve küçük dil (uvula) problemleri, bademcik ve dil kökünde büyümeler vb. gibi üst solunum yolunun oluşturan yapıların bozuklukları tıkayıcı uyku apnesine neden olur. Çene ve yüz kemik yapıdaki bozukluklar da gelişimini kolaylaştırır. Genelde tek bir problem değil birden çok seviyede problem görülür.
Tıkayıcı Uyku Apnesi Tanısı Nasıl Konulur?
Uyku apnesi öyküsü tipiktir. Öykü de sadece etkilenen kişinin değil, aynı evi paylaşanların da vereceği öykü (horlama şiddeti, nefes durması vs.) önemlidir. Tanıda potansiyel tıkanıklık bölgelerini saptamak için tam bir Kulak Burun Boğaz muayenesi gereklidir. Günlük hayattaki etkilenmeleri de kaydetmek amacıyla uykululuk ölçeği denilen bir ölçek kullanılır. Daha sonra uyku apnesi belirgin olan kişilerden polisomnografi denilen uyku testi istenerek sonuçlar değerlendirilir.
Polisomnografi nedir?
Polisomnografi tanı için altın standarttır. Kişiler 1 gece uyurken test yapılır. Pek çok elektrot ve sensör kişiye bağlanır ve bu hazırlık süreci yaklaşık yarım saat sürer. Test sırasında kişinin beyin aktivitesi, göz hareketleri, kas hareketleri, solunum eforu, burundan hava akımı, kan oksijenizasyonu gibi parametreler elektrotlar yardımıyla kaydedilir. En az 4 saatlik bir kayıt süresi ve %60 ve üzerinde uyku yeterliliğinin olması gereklidir. Sonuçta apne hipopne endeksi (AHI) denilen bir endeks ile sonuç verilir. Bu değer 5’e kadar normal, 5-15 arası hafif, 15-30 arası orta, 30 ve üzeri ise ağır dereceli uyku apnesi olarak sınıflandırılır.
Tedavi Edilmeyen Uyku Apnesi Ne gibi Sorunlara Yol Açar?
Özellikle kalp-damar hastalıklarının gelişim riski tedavisiz hastalıkta artar. Özellikle hipertansiyon, kalp ritim problemleri, kalp krizi ve gece ani ölüm ile uyku apnesi ilişkilidir. Hormonal olarak insülin direnci, şeker hastalığı gelişimi, cinsel isteksizlik ve çocuklarda büyüme hormonu salgısının azalmasına bağlı sorunlar görülür. Sinir siteminde felç ile ilişkili olup aynı zamanda entelektüel kapasitenin de etkilenmesi ( unutkanlık, karar vermede zorlanma vs) görülebilir. Depresyon ve kişilik değişiklikleri oluşabilir. Uykululuk hali nedeniyle trafik/iş kazası riskleri, gece horlamaları nedeniyle evlilik içi problemler artar.
Tıkayıcı Uyku Apnesi Nasıl Tedavi Edilir?
Hastalığın şiddeti ve tıkanıklık seviyesi tedavinin ana unsurudur. Tüm etkilenen kişilere kilo kaybı, sırt üstü yatmadan kaçınma, yatmadan önce sakinleştirici ilaçlardan ve alkolden uzak durma önerilir. Etkili bir ilaç tedavisi yoktur.
Tıkayıcı uyku apnesinde genellikle cerrahi tedavi ve Pozitif Havayolu Tedavisi (PAP) kullanılır. Cerrahi tedavi de amaç tıkanıklık olan bölgelerin genişletilmesi olup pek çok uygulanabilecek cerrahi yöntem mevcuttur. Bazı cerrahlar ameliyat öncesi uyku endoskopisi denilen bir işlem ile gerçekten tıkanıklık oluşturan bölgelerin saptanması işlemini uygulayabilir.
PAP tedavisi ise kişi uyku sırasında bir cihaz kullanır. Bir maske aracı ile bu cihaz tıkanıklık oluştuğu durumda dışarıdan basınçlı hava vererek tıkanıklığı aşar. Cihaz kullanılmadığında bulgular tekrar ortaya çıkar. Uzun süre kullanılması gereken bir tedavi olup hastalar uyum sağlamakta bazen zorlanabilir.
Bu iki ana tedavi dışında pek çok yardımcı tedavi metodu mevcuttur. Tıkayıcı uyku apnesi tedavisinde değerlendirmek gerekli olan pek çok ek faktör olup, sonuç kararını hekim kişi ile görüşerek planlayacaktır.
Nisan ayı E-bülteninde görüşmek dileğiyle.
