Yatırım Teşvik Uygulamaları

Yatırım Teşvik Uygulamaları ve Destek Unsurları 

Ülkemizde tasarrufların katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirilmesi, istihdamın ve uluslararası  rekabet gücünün artırılması amacıyla mevzuatta öngörülen şartları sağlayan yatırımcılara devlet  desteği sağlanmaktadır. Bu çerçevede, (i) 19.06.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan 2021/3305  sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile (ii) 20.06.2012 tarihli Resmî Gazete’de  yayınlanan 2021/1 sayılı Uygulama Tebliği yürürlüktedir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (“Bakanlık”)  tarafından paylaşılan istatistiki verilere göre, ağustos ayında 1261 adet yeni yatırım teşvik belgesi  düzenlendiği, 237 adet tamamlama vizesi düzenlendiği ve 38 adet teşvik belgesinin iptal edildiği  görülmektedir.[1] Ayrıca, 2001 Ocak ayından ağustos ayı sonuna kadar geçen süreçte ülke genelinde  toplamda 98.933 adet yatırım teşvik belgesi düzenlendiği görülmekte olup yatırımcıların teşvik  uygulamaları ve destek unsurlarından faydalanmak için sıkça başvurdukları bir uygulama haline  geldiği anlaşılmaktadır. 

1. Mevzuat Bakımından Yatırım Teşvik Uygulamaları 

19.06.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan 2021/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları  Hakkında Karar” (“Karar”) ile yürürlük kazanan teşvik sistemleri dört farklı uygulamadan  oluşmaktadır. Anılı uygulamalar; 1) Genel Teşvik Uygulamaları, 2) Bölgesel Teşvik Uygulamaları, 3)  Öncelikli Yatırımların Teşviki ve 4) Stratejik Yatırımların Teşviki şeklinde ayrım göstermektedir. Her bir  teşvik sistemi için aranan şartlar farklı olup uygulamalar kapsamında yatırımcılara sağlanacak destek  unsurları da farklılık göstermektedir. 

Ayrıca, Karar çerçevesinde yer alan desteklerin uygulanması konusunda iller, sosyo-ekonomik  gelişmişlik seviyeleri bakımından altı bölgeye ayrılmış durumdadır. Söz konusu ayrım kapsamında da  bölgeler arasında yatırımcılara sağlanacak destek unsurları farklılık göstermekte olup, anılı düzenleme  ülke gelişiminin dengeli bir şekilde sağlanabilmesi adına önem arz eden bir uygulamadır. 

2. Teşvik Sistemlerinden Faydalanma ve Destek Unsurları 

20.06.2012 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan 2021/1 sayılı Uygulama Tebliği (“Tebliğ”) ile mevzuatta  öngörülen destek unsurlarından faydalanılması amacıyla yatırımcıların teşvik belgesi alma  yükümlülüğü düzenlenmiştir. Dolayısıyla, yatırımın karakteristik özelliklerini gösteren ve anılı  özelliklerin sağlanması halinde destek unsurlarından faydalanmaya imkân sağlayan teşvik belgesini  yatırımcıların haiz olması gerekmektedir. 

Anılı yatırım teşvik belgesi başvuruları Bakanlığa müracaat ile yapılabilmektedir. Bu çerçevede, 2  Temmuz 2018 tarihinden itibaren yeni yatırım teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin müracaatlar ile  yabancı yatırımcıların Türkiye’de kurdukları şirket ve şubeler tarafından Bakanlığa yapılacak  bildirimlerin E-TUYS adlı uygulama aracılığıyla yapılacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla, yatırımcılara  yetkilendirme aşamasını tamamlayarak başvuru süreçlerini internet üzerinden ilerletme imkânı  tanınmıştır. 

Türkiye’de gerçekleştirilecek yatırımlar için teşvik belgesi başvurusu hem gerçek kişi hem de tüzel  kişiler aracılığıyla yapılabilmektedir. 

Teşvik belgeleri kapsamında yapılacak yatırım cinsleri de önem arz eden başka bir husustur. Zira,  Tebliğ’de bu çerçevede; (i)komple yeni, (ii) tevsi, (iii) modernizasyon, (iv) ürün çeşitlendirme ve (v)  entegrasyon olarak beş farklı ayrım bulunmaktadır. İlk dört yatırım cinsinde yapılması planlan  yatırımın aynı işletmede veya aynı bölgede bulunması gerekmekte olup, aranan şartlar farklılık  göstereceğinden başvurudan önce yatırım cinsinin de belirlenmiş olması önem arz etmektedir.

Yatırım teşvik uygulamaları kapsamında sağlanan destek unsurları mevzuatta; KDV istisnası, gümrük  vergisi muafiyeti, vergi muafiyeti, sigorta primi işveren hissesi desteği, sigorta primi işçi hissesi  desteği, faiz veya kâr payı desteği, yatırım yeri tahsisi ve KDV iadesi olarak belirlenmiştir. Her bir  teşvik uygulaması kapsamında anılı destek unsurlarından faydalanma imkanları değişiklik  göstereceğinden başvurudan önce ayrıntılı bir şekilde tespit yapılması ve bu doğrultuda talep  oluşturulması gerekecektir. 

3. Sonuç 

Yatırım teşvik uygulamaları kapsamında hem gerçek kişi hem de tüzel kişi adına yapılacak  başvurularda başvuru sürecinden önce yararlanılabilecek yatırımın niteliğinin ve destek unsurlarının  ayrıntılı ve doğru bir şekilde belirlenmesi azami önem arz etmektedir. Yatırımların niteliği, hangi  bölgede yapılmasının planlandığı ve bu çerçevede talep edilebilecek destek unsurlarının teşvik belgesi  başvurusunda bulunulmadan önce belirlenmesi önerilmektedir. Zira, teşvik sistemleri kapsamında  destek unsurları uygulamaları da her bir sistem özelinde değişiklik göstereceğinden yatırımcıların  hangi desteklerden yararlanabileceğini önceden tespit edebilmeleri ve gerekli olması halinde bu  alanda hizmet veren uzman kadrodan destek alınması faydalı olacaktır. 

Kaynakça: 

• 06.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan 2021/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları  Hakkında Karar” 

• 06.2012 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan 2021/1 sayılı Uygulama Tebliği 

• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, https://www.sanayi.gov.tr/istatistikler/yatirim istatistikleri/mi1304021615 

• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, https://www.sanayi.gov.tr/destek-ve-tesvikler/yatirim-tesvik sistemleri 

[1]https://www.sanayi.gov.tr/istatistikler/yatirim-istatistikleri/mi1304021615

Av. Özge Okay